Achteroevers op de kaart zetten

Het Achteroeverconcept

Door de consequenties van klimaatverandering zal Nederland te maken krijgen met uitdagingen voor het waterbeheer, ook in het IJsselmeergebied. Naast klimaatverandering zijn er ook vele andere uitdagingen in het gebied met betrekking tot natuurbeheer, energie, visserij, toerisme en stedelijke groei. Het “Achteroeverconcept” kan een belangrijke bijdrage leveren aan de toekomst van het IJsselmeergebied. Een Achteroever is een waterbergingsvoorziening, waarin het waterpeil sterk kan variëren. Deze gebieden kunnen water uit het IJsselmeer bergen in tijden van een overschot aan water, en water leveren in tijden van droogte. Achteroevers kunnen ook andere functies hebben, zoals natuurbeheer en –ontwikkeling, preventie van overstromingen, recreatie en herstel van de waterkwaliteit.

De koopmanspolder

De Koopmanspolder is een voorbeeld van een gebied in Nederland waarin het Achteroeverconcept is toegepast. Het is een geliefde onderzoekslocatie in het project Werken met Waterlandschappen. Er zijn al verschillende biofysische analyses van mogelijke locaties uitgevoerd, maar de sociale aspecten zijn bij deze analyses niet meegenomen. De studenten zochten de sociale aspecten uit bij het opschalen van het Achteroeverconcept in verschillende gebieden rond het IJsselmeer, waarbij de Koopmanspolder als inspiratiebron wordt gebruikt.

Knelpunten

In het algemeen laten de resultaten zien dat veel belanghebbenden een Achteroever ingericht voor natuur of recreatie een goed idee te vinden. Omwonenden hebben wel zorgen over overlast van muggen en ander ongedierte. Daarnaast vinden inwoners het weidse uitzicht over het IJsselmeer belangrijk. Natuurbelangen organisaties maken zich zorgen over de impact van recreatie op natuur. Milieuonvriendelijke watervoertuigen zouden de natuur onder druk kunnen zetten, net als toeristen. Tenslotte zijn veel belanghebbenden negatief over zonnepanelen of windmolens in landbouw of natuurgebied. Hiervoor zou gezocht kunnen worden naar alternatieven, zoals energie winnen uit slib om energie en natuur te combineren.

“Als student zijnde hebben wij een beter beeld gekregen van het werkveld en wat mogelijkheden zijn na het afstuderen. Daarnaast hebben wij ook geleerd hoe complex opgaven zoals die in het IJsselmeergebied zijn”.

Achteroevers op de kaart

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft in 2017 een kaart gepubliceerd met ontwikkelingen voor het IJsselmeergebied. Daarbij zijn een aantal potentiële locaties voor Achteroevers aangewezen. De studenten hebben die kaart aangevuld met potentiële ecosysteemdiensten, die verschillen per gebied. Zo zijn voor de aangewezen gebieden in Noord-Holland en Friesland de ecosysteemdiensten natuur en/of recreatie een goede invulling. Daarentegen kunnen in de Noordoostpolder Achteroevers gecreëerd worden met de functies landbouw en/of energie.

Achteroevers op de kaart: potentiële locaties voor Achteroevers in het IJsselmeergebied met potentiële ecosysteemdiensten.

Win-win

De Water Challenge was een samenwerking tussen de Water Challenges en de Agenda IJsselmeergebied 2050. Dankzij hun deelname aan de Water Challenge, hebben de studenten makkelijker contact kunnen leggen met belanghebbenden die interessant waren voor hun onderzoek. En hun opdrachtgever, het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, heeft een quickscan van de Achteroevers langs het IJsselmeergebied mogen ontvangen. Daarmee is een win-win situatie gecreëerd voor beide partijen. De resultaten van dit onderzoek zullen meegenomen in vervolgonderzoek binnen het project Werken met Waterlandschappen om natuurinclusieve inrichting van grote wateren te koppelen aan een krachtige economie.