In de avond van 15 januari 2024 kwamen verschillende natuurkenners in Cultura Andijk bijeen om kennis uit te wisselen over het reilen en zeilen van water en vis in de Koopmanspolder. Vanuit Werken met Waterlandschappen presenteerden wij onze resultaten van Living Lab Koopmanspolder. Er waren een aantal vrijwilligers aanwezig en vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Provincie Noord-Holland, Natuurlijke Zaken, Wageningen Environmental Research, Witteveen + Bos en drinkwaterbedrijf PWN.

Onderzoek naar waterdieren

Wageningen Environmental Research (WENR) heeft in 2021-2022 onderzoek gedaan naar macrofauna en zoöplankton in de Koopmanspolder. Jeroen Veraart, met medewerking van Lara Schuijt, gaf een presentatie hierover namens zijn collega’s. Zij vroegen zich af of er voor die waterdieren bij een geleidelijke overgang tussen land en water meer keuze is in het type leefgebied en of er meer verschillende soorten waterdieren zouden zijn ten opzichte van als die overgang heel plotseling is. Daarom deden ze onderzoek bij vijf verschillende soorten oevers. De uitkomst was dat een achteroever in combinatie met een vooroever de meest verschillende leefgebieden oplevert, met de hoogste biodiversiteit. Het rapport over dit onderzoek vind je op de resultaten pagina.

Veldonderzoek Wageningen University & Research. (Bron: Jeroen Veraart, Wageningen University & Research)

Zuiverend landschap

In het project ‘Zuiverend Landschap’ wordt van 2022 – 2024 onderzocht of de Koopmanspolder voor een natuurlijke manier van voorzuivering van water kan zorgen. Drinkwaterbedrijf PWN zuivert het water dan na. Het project heeft te maken gehad met verschillende tegenslagen waardoor de resultaten nog even op zich laten wachten. Ondanks dat, wordt verwacht dat de metingen zullen laten zien dat er 25% stikstof verwijderd kan worden, 21% fosfor en maar liefst 71% zwevende stof verwijdering. Met goed beheer zal dit landschap behoorlijk zuiverend kunnen werken.

De klimaatbuffer IJsselmeer als onderdeel van het drinkwaterproductieproces. (Bron: PWN)

Natuur monitoring

Witteveen+Bos houdt het groen, het water en de dieren in de Koopmanspolder in kaart. Het jaar 2023 was relatief nat en warm. Het aantal groensoorten op land, oever en in het water was vergelijkbaar met het voorgaande jaar. Toch zijn er wel zorgen over de dominante watercassula, die andere soorten wegconcurreert. Daarnaast is er steeds meer riet te vinden in de Koopmanspolder. Daarmee komen ook meer rietvogels kijken.

“Eerst dacht ik dat het door vogels kwam, maar watercrassula is waarschijnlijk via maaimachines in de Koopmanspolder terecht gekomen.” Remco van Ek, specialist ecohydrologie Witteveen+Bos

Waterstanden

Ook is er gespeeld met waterstanden. In het begin zijn vooral extreme peilen getest. Daarna een aantal jaar een meer natuurlijk peil. In de lente van 2023 was de waterstand hoog voor de vispaai. In de zomer ging het peil naar beneden, maar zijn de weilanden nog wel nat gebleven. Daardoor is het meer moerassig geworden. In het najaar werd de bodem iets droger gehouden om het groen met machines te kunnen onderhouden. Voor komend jaar is er een iets ander plan: in het voorjaar een hoge waterstand voor de vispaai, daarna geleidelijk de waterstand verder naar beneden brengen dan in 2023 om grasland te laten herstellen. In het najaar zal het peil weer op z’n laagst zijn om het rietland te kunnen maaien.

Peilbeheer 2024. (Bron: Remco van Ek, Witteveen+Bos)

Vervolg

Volgend jaar zal de laatste water- en visdag plaatsvinden. Dan houdt de opdracht voor monitoring door Witteveen+Bos na dertien jaar op. Wat daarna gebeurt, weten we nog niet. Wellicht kunnen de geleerde lessen uit de Koopmanspolder worden toegepast in andere gebieden. Er is zelfs internationale aandacht voor wat er in de Koopmanspolder gebeurt. We kunnen trots zijn op dit demonstratieproject en hopen dat de opgedane praktijkkennis zich nog lang en ver zal verspreiden.

Naslagwerk

Alle presentaties van deze en voorgaande edities zijn te vinden op de Monitoringspagina van Remco van Ek. Alle resultaten van het Werken met Waterlandschappen project zijn te vinden op de resultaten pagina, zo ook rapport waterbodemleven en zooplankton en rapport vismonitoring Vooroever en zwemkom Koopmanspolder.

De Water- en Visdag werd mede mogelijk gemaakt met financiering van de Provincie Noord-Holland.